सार्वजनिक खरिद ऐनबारे कर्मचारीमा ज्ञानको अभाव

  डिलप्रसाद शर्मा
सुर्खेत, १३ माघ ।
सरकारी कार्यालयका कर्मचारीहरुलाई सार्वजनिक खरिद ऐनबारे ज्ञान नभएको पाइएको छ । सार्वजनिक खरिद अनुगमन कार्यालयले बुधबार वीरेन्द्रनगरमा गरेको अन्र्तक्रियामा सहभागि सरकारी कर्मचारीले सार्वजनिक खरिद ऐनबारे आफूहरु जानकार नभएको बताएका हुन् । सार्वजनिक कार्यालयका कर्मचारीहरुले कतिपय अवस्थामा ऐन नियम बाझिने भएकाले आफूहरुलाई काम गर्न सहज नभएको गुनासो समेत व्यक्त गरेका छन् ।


जिल्लास्थित सरकारी कार्यालयमा सार्वजनिक खरिद अनुगमन कार्यालयले गरेको अनुगमनका क्रममा खरिद सम्बन्धि अभिलेखहरु लिपीबद्ध गर्ने नगरेको, बोलपत्र खोल्दा मुचुल्का तयार गर्ने नगरेको, मूल्याङ्कन समितिले पूर्णरुपमा प्रतिवेदन पेश नगर्ने गरेको पाइएको छ । त्यस्तै सरकारी कार्यालयहरुले (पीडिआई टेस्ट) प्राविधिक सामान खरिद पछि निरिक्षण नगर्ने गरेको, नमुना बोलपत्रका कागजात प्रयोग नल्याइएको, सोझै सामान खरिद गर्ने प्रक्रिया नमिलेको पाइएको छ । ‘कतिपय कार्यालयले पुँजीगत सामान खरिद गर्दा कर्मचारीलाई पेश्की दिई सामान खरिद गरेको देखियो । यसोे गर्न पाइदैन ।’ सार्वजनिक खरिद अनुगमन कार्यालयलका शाखा अधिकृत यामलाल ढकालले भने ।

उनका अनुसार जिल्लाका पाँचवटा सरकारी कार्यालय गरिएको अनुगमनमा ६० लाख भन्दा कम लागतका निमार्या र खरिदमा उपभोक्ता समितिलाई दिनुको आवश्यक कारण खुलाउनु पर्ने प्रावधान भएपनि कारण नखुलाने गरेको पाइएको छ । सार्वजनिक खरिद अनुगमन कार्यालयका सहसचिव सुनिल कर्णसहितको अनुगमन टोलीले जिल्ला विकास समिति, वीरेन्द्रनगर नगरपालिका,  जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय, जल उत्पन्न प्रकोप, डिभिजन सडक कार्यालय लगायतमा अनुगमन गरेको थियो ।

अन्र्तक्रियामा सहभागि विभिन्न कार्यालयका प्रमुख एवम प्रतिनीधिहरुलाई खरिद अनुगमन कार्यालयका सहसचिव कर्णले सार्वजनिक खरिद एनबारे सबै कर्मचारी जानकार हुनुपर्ने बताए । उनले कुनै विषयमा अन्यौल भए विशषज्ञको सल्लाह लिएर मात्रै काम गर्न अनुरोध गरे । सार्वजनिक निकायले गर्ने खरिद प्रक्रियामा सुशासन र मुल्य सार्थकता कायम गर्न सहयोग पुग्ने उद्देश्यले कार्यालयले यस्ता अनुगमन तथा अन्र्तक्रियाहरु गर्ने गरेको सहसचिव कर्णले बताए । सार्वजनिक खरिद ऐन २०६३ जारी भएको करीब ८ वर्षपछि नेपाल सरकारले अध्यादेश मार्फत २०७१ चैत्र २९ गते उक्त ऐन संशोधन गरेको हो ।

Read More

३६ वर्षदेखि स्कुल,५ पास गर्ने कोही भएनन्

हुम्ला, माघ १४ 

साढे तीन दशकअघि खुलेको विद्यालयमा पढेका एक जनाले पनि पाँच कक्षा उत्तीर्ण गरेका छैनन् । हुम्लाको लिमी गाविसको यथार्थ हो यो ।

हिमपातले आवागमन रोकिँदा झन्डै ६ महिना लिमीका तीन वटा बस्तीको सदरमुकामसँग सम्पर्क टुट्छ । जिल्लाको उत्तरी भेगमा चीनको तिब्बत सीमावर्ती इलाकाका ती बस्तीमा न नियमित पढाइ हुन्छ, न अनुगमन नै । अधिकांश विद्यार्थीले पाँच कक्षा पढिनसकी विद्यालय छाड्छन् । विद्यालय खुलेको ३६ वर्ष पुगिसकेको छ । गाउँका पाँच कक्षा उत्तीर्ण गरेका कोही नभएको गाविसका पूर्वअध्यक्ष छेवाङदोर्जे लामाले बताए । लिमीमा तिल, हल्जी र जाङ गरी तीन गाउँ छन् । ती बस्तीका लागि आव ०३५र३६ मा तीन वटा प्राथमिक विद्यालय स्थापना भएका थिए । तिनमा २र२ शिक्षकको दरबन्दी छ । ‘तीन वटै गाउँमा १र२ जनाले आठ कक्षा उत्तीर्ण गरेका छन् । उनीहरू काठमाडौंमा अध्ययन गरी फर्केका हुन्,’ लामाले भने, ‘विद्यालय छ भन्नु मात्र । गाउँले साक्षर भएबाहेकको उपलब्धि छैन ।’ लिमीका मध्यम र उच्च आर्थिक हैसियतका परिवारले आफ्ना छोराछोरी काठमाडौंका सुविधा सम्पन्न विद्यालयमा पढाउने गरेका छन् । निम्न आय भएकाहरूले मात्र गाउँमै पढाउँछन् । कतिपयले धार्मिक शिक्षा पढाउन गुम्बामा पठाएका छन् । काठमाडौंका  सुविधायुक्त विद्यालयमा पढेका विद्यार्थी गाउँ फर्किन चाहँदैनन् । त्यसको साटो वैदेशिक रोजगारीमा जान्छन् । गाउँमा रोजगारीको अवसर नभएको, सामान्य भौतिक सुविधाबाट पनि वञ्चित रहनुपर्ने र स्थानीय उत्पादनले समेत जीवन निर्वाह गर्न नसकिने भएकाले शिक्षित युवा गाउँ फर्किंदैनन् । स्थानीय विद्यालयमा विद्यार्थी नियमित आउँछन्, शिक्षकको अत्तोपत्तो हुँदैन । हुम्लामा फागुनबाट शैक्षिक सत्र सुरु हुने भए पनि जेठसम्म हिउँले बाटो अवरुद्ध हुनाले शिक्षक ढिलो गाउँ आइपुग्ने गरेको स्थानीय कन्जोकनिमा तामाङले बताए । तर, लामो समय बस्दैनन्, फर्किहाल्छन् । दरबन्दीका शिक्षकले नपढाए पनि गाउँका विद्यालय भने नियमित खुल्छन् । उनीहरूलाई काठमाडौंमा पढेर आएका युवाले पढाउने गरेको तामाङले जानकारी दिए । निजी स्रोतका यस्ता शिक्षकलाई अभिभावकले पैसा उठाएर तलब सुविधा दिने गरेका छन् । तामाङका अनुसार निजी स्तरबाट पढाइ हुने भएकाले कात्तिकमा खेतपाती थन्क्याएपछि गरिने गाउँ बैठकका लागि १५ दिन मात्र बिदा दिने चलन छ । विद्यार्थीको चाप बढ्न थालेपछि हल्जी गाउँमा काठमाडौंमा ८ कक्षा पढेर फर्केका खेन्डाप तामाङले बोर्डिङ स्थापना गरेका छन्, जसमा अंग्रेजी माध्यममा पढाइ हुन्छ । स्थानीय विद्यालयमा पाँच कक्षासम्म पढाउने अनुमति छ, पढाइ भने तीन कक्षासम्म मात्र हुने गरेको जिल्ला शिक्षा अधिकारी धर्मजित शाहीले बताए । ‘सम्पन्न परिवारले सहरका विद्यालयमा पढाउन लैजाने र निम्न आय भएकाहरूले निस्शुल्क धार्मिक शिक्षाका लागि गुम्बामा पुर्‍याउने गरेका रहेछन्,’ उनले भने, ‘गाउँबाट लान नसक्ने अभिाभावकले पढाइ छुटाएर मजदुरीमा लगाउने गरेको पाइयो ।’
(माघ १४ गतेको कान्तीपुर अनलाईन बाट साभार गरिएको हो ।)

Read More

आयोग समक्ष उजुरी

सुर्खेत, १३ माघ ।
वीरेन्द्रनगरकोे कोपिला भ्याली सेवा समाज र समाजका पदाधिकारीमाथि छानविन गर्न सुर्खेतका पत्रकारहले राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग समक्ष उजुरी दिएका छन्  । कहि साता पहिले उक्त सेवा समाजका अध्यक्ष टोपबहादुर मल्ललगायतले समाचार संकलनका लागि भ्याली पुगेका स्थानीय दर्जन बढि पत्रकारहरुलाई दुव्र्यवहार गर्दै प्रहरी बोलाएर थुन्ने धम्की दिएका थिए । समाचार संकलनमा गएका पत्रकारमाथि गरिएको दुव्र्यवहारका साथै उक्त सेवा समाजमा भएको आर्थिक हिनामिना, अध्यक्ष मल्लले महिलामाथि गरिएको भनिएको यौन दुव्र्यवहार, गैरकानुनी रुपमा सन्चालन गरिएको बालगृह लगायतका बिषयमा छानवीन गरिदिन आयोगलाई अनुरोध समेत गरिएको छ  । छानविनका क्रममा दोषी देखिएको अबस्थामा कोपिला भ्याली समाजका अध्यक्ष मल्ल र अन्य पदाधिकारीलाई कानुनी कार्वाहीका लागि सिफारिस समेत गर्न आयोगलाई बुझाईएको उजुरीमा उल्लेख छ । समाजका अध्यक्ष मल्लले त्यहाँ कार्यरत महिलामाथि यौन दुव्र्यवहार गरेको भन्दै केही दिनअघि पीडित महिलाहरुले पत्रकार सम्मेलन गरेपछि पत्रकारहरु उक्त घटनाका बारेमा थप वास्तविकता बुझन कोपिला भ्याली गएका थिए । उक्त उजुरी पत्रमा कोपिला भ्याली सेवा समाजका संचालक म्यागी डोयन र डोलोलोले स्वतन्त्र प्रेसमाथि हस्तक्षेप गर्दै, स्वतन्त्र प्रेसको घाँटी निमोटने काम गरेको पनि उल्लेख छ । उक्त घटनाका बारेमा नेपाल प्रेस काउन्सिल र नेपाल पत्रकार महासंघ केन्द्रीय कार्य समितिको एक टोलीले यसअघि नै स्थलगत अध्यन गरिसकेको छ । यता मानव अधिकार आयोग क्षेत्रीय कार्यालका अधिकृत रमेश थापाले उक्त उजुरीपत्र बुझदै घटनामाथि तत्काल अनुसन्धान गर्ने बताएका छन् । पछिल्लो समय पत्रकारमाथि भएका दुव्र्यवहारको वास्तविकता बुझन आयोगको टोली सोमबार सुर्खेत आएको हो । .

Read More

LOGO

dilsharmaskt@gmail.com

Read More

असाहयका अगूवा सारथी मल्ल

 
डिलप्रसाद शर्मा
सुर्खेत,

संसारमा जहा“ जन्मे पनि एउटै मन, भावना र विचार भएका मानिसहरु एकै थलोमा उभिन्छन् । परोपकारी ह्दय अरुलाई आफु जस्तै ठान्दछ, अर्काको पिर मर्का जान्दछ र सहयोगी कदम बढाउन पछि पर्दैन ।  मानव सेवा गर्न इच्छुक महानुभावहरु रगतको नाता भन्दा मानवीय व्यवहार सम्बन्धलाई महत्व दिन्छन् र एक आपसमा हातेमालो गर्दे पीडितहरुलाई माया ममता र सेवा सुविधाले न्यानो अ“गालोमा राख्न सध“ै तयार हुन्छन् भन्ने दृष्टान्त विरलै भए पनि मानव जीवन जगतमा भेटिन्छन् ।  हाम्रै सेरोफेरोमा देख्न पाइने यस्ता अनुकरणीय कर्म पद्धतिहरुलाई कसैले पनि बिर्सनु हु“दैन । 

यस्तै संयोग जुटेको छ –टोपबहादुर मल्लको बाल कल्याणकारी कार्य क्षेत्रमा । पिता मन बहादुर र माता पुलका मल्लका दुई छोरा र एक छोरी गरी तिन सन्तानमध्ये कान्छा पुत्रका रुपमा २०२८ साउन २५ गते कर्णाली अञ्चलको  विकट जिल्ला कालिकोट ओदानकू गाविस वडा नं. ३ अन्तर्गत पर्ने ओदा गाउ“मा जन्मेका हुन् – टोप बहादुर मल्ल । उनी एक वर्ष ह“ुदा पिता र दश वर्ष पुग्दा माताको निधन भएको थियो । सामान्य घरपारिवारिक पृष्ठभूमिमा अनुकूल वातावरणको अभाव भई पढ्ने रुचि अनुरुप घरायसी सहयोग जुटेन मल्ललाई । कक्षा ८ सम्म ओदानकु गाविसको डिल्लीकोट स्थित एक विद्यालयमा पढे उनले । विद्यालयका करिव ३  सय विद्यार्थी मध्ये निकै लगनशील इमान्दार विद्यार्थीका रुपमा चिनिन्थे मल्ल । गरिवीका कारण उनले आफ्नो पढाईलाई निजरन्तरता दिन सकेनन् । यसैकारणले मल्ल भारत जानुपर्ने बाध्यता रह्यो । त्यसपछिको पढाइ निजी तथा अनौपचारिक रुपमा १४ वर्षसम्म भारतमा पढे । वि.स. २०४७–४८ सालमै भारत पसेका मल्लले २०५२ देखि ३–४ वर्ष जति भारतको देवप्रयागमा उयचतभच ९कुल्ली० बन्नु प¥यो । २ वर्ष जेनेरेटर चलाउने श्रमिकका रुपमा काम गरे मल्लले । उनले आफ्नो इमानदारी, लगनशीलता र सीप क्षमताका आधारमा रमना सेवा समिति (एनजीओ) ऋषिकेशमा योजना प्रबन्धकको पदीय जिम्मेवारी पाए । त्यतिखेर उनको मासिक तलव भारु. ५०,०००० ९पचास हजार ० थियो । सो समितिमार्फत विभिन्न १७ वटा विद्यालयको निरीक्षण गर्थे । विद्यालयका गडवाली विद्यार्थीका अतिरिक्त देवप्रयाग, ऋषिकेश, देहरादुन, मनसुरी पहाड जस्ता स्थानमा सडक र गल्लीमा भेटिने असहाय नेपाली बालबालिकालाई मौसम अनुसार स्वीटर जुत्ता लगायत खाजा र औषधि समेत बा“ड्ने गर्ने मल्ल । केही नेपाली सहितका दीनहीनहरुलाई त्यस्ता माल सामग्री लत्ताकपडा बा“डदा नेपाली समाजको तस्बीर सम्झने मल्ल आफ्ना गाउ“घरका दयनीय अवस्थाका केटाकेटीलाई यसरी नै दिन पाए कति राम्रो हुन्थ्यो भन्ने सोचेर एक प्रकारले पछुताउने गर्ने । उनकी पत्नी कुसुम मल्लको पनि त्यही“ भान्सेको जागिर थियो । उनले १४ वर्ष भान्से भएर विताइन् । आपूmले बाल्यकालमा अनाथ भई मातृपितृ स्नेह गुमाएको, स्थानीय स्तरमा धेरै पढ्न नपाएको र प्रदेशको दुःख भोग्नु परेको पीडा बोध गर्ने उनमा आपूm कार्यरत रमना सेवा समिति ऋषिकेशबाटै  रोजगारीका रुपमा आफू जस्ता कस्टकर जीवन बिताउने बच्चाहरुलाई बल मद्धत दिन पाए हुन्थ्यो भन्ने भावनाले घचघच्यायो र मानव सेवा गर्ने प्रेरणा जाग्यो ।
काम कै शिलशीलामा भारतमा आफ्नो पढाइलाई निरन्र्तता दिन पसेकी अमेरिकी नागरिक
म्यागी डोयन सँग भेट भयो । उनले भने–‘डोयन् एक दिन  रमना सेवा समितिमा स्वयम् सेवा गर्न आउ“दा मल्ल स“ग त्यही“ भेट भयो ।’ २ वर्ष जति स“गै काम गरे म्यागी र मल्लले ।
त्यतै बसेर संस्था खोली अनाथ सहाराविहीनहरुको सेवामा लाग्ने विचार अमेरीकि नागरिक म्यागीको विचार भन्दा मल्लको विचार एउटै भएपछि उनीहरुको सल्लाह भएको थियो । अनी मल्लले एक दिन म्यागीलाई भने–‘भारतमा त नेपालबाट गएका छिटपुट गरिब निमुखा मात्र छन्, नेपालको दृश्य उतै गएर हेर्दा कस्तो होला भनी दुर्गम नेपाली समाजको कहालीलाग्दो वास्तविक रुप देखिन्छ ।’ त्यसपछि म्यागीलाई नेपाल भित्र्याई मध्यपश्चिमका हिमाली पहाडी जिल्लाहरु घुमाउन प्रभावकारी भूमिका खेलेका थिए मल्लले ।
   उनले अमेरीकि नागरिक डायनको सहयोगमा वि.स.२०६४ मा सुन्दर ठाउ“ सुर्खेत वीरेन्द्रनगरमा संस्था खोल्ने मनसाय व्यक्त गरेपछि सोही वर्षमा पारस्परिक सल्लाहले कोपिला भ्याली समाज सुर्खेत नामक संस्था दर्ता गरी मल्लले नेतृत्व गरे । उनकै नेतृत्वमा वीरेन्द्रनगर –४,  भैरवस्थान स्थित  झण्डै सवा दुई कट्ठा जग्गा उपयोगमा ल्याइयो । तत्काल ११ लाख रुपैयामा भवन निर्माण गरियो । जसमा मल्लले एक्लै लगानी गरेका थिए । अमेरिकाको ब्लिङ्कनाउ फाउन्डेसनस“ग समन्वय गरेर चन्दा सहयोग जुटाउ“दै २०६६ सालदेखि भैरवस्थानमा १०–१२ कठ्ठा जग्गा बहालमा लिई कोपिला भ्याली स्कुल पनि चलाउन थालियो । असहाय बालबालिकाका आधारभूत आवश्यकता आपूर्तिसहित आवास व्यवस्था मिलाई शिक्षा प्रदान गर्न थालियो कोपीला भ्याली स्कुलमा ।  हाल मल्लले व्यक्ति भन्दा संस्थालाई जोड दिएका कारण संस्थाकै  नाउ“मा दर्ता रहेको वी.न. २ अन्तर्गतको ४५ कट्ठा जग्गामा भवन निर्माण भइरहेको छ । आगामी २ वर्षभित्र निर्माण कार्य सम्पन्न गर्ने लक्ष्य रहेको छ । विद्यालयमा अध्यान गर्दै आएकी  पहिली छात्रा निशा घर्ती अहिले सुर्खेत होराइजनमा कक्षा ११ मा पढ्दै आएकी छिन् । उक्त विद्यालयबाट अहिले कक्षा ८ मा अध्यानरत  कविता शाहीलाई अमेरिकामा उपचारार्थ पठाइएको छ भने झरना बीसी र सृजना सिंह पनि उतै स्वास्थ्य लाभ र अंग्रेजी अध्ययन गर्दैछन् । दुईजना शिक्षकलाई अमेरिका भ्रमण गराइसकेको संस्थाले अंग्रेजी माध्यमबाट शिक्ष्ाँ दिइरहेको छ ।
करिब चार सय बालबालिकालाई पोसाक, स्टेशनरी भोजन सुविधा सहित बस र औषधी उपचारको व्यवस्था गरिएको मल्ले बताए । उच्च मा.वि.का लागि बाह्य पढाइ खर्च बेहोरिरहेको अवस्था छ ।
२०६९ देखि महिला सिपमूलक तालिम पनि चालु गरिदैंछ । अमेरिका, स्पेन, जर्मन, हल्यान्ड, अष्टे«लिया र बेलायत समेतका देशहरुमा गरी मल्लका करिब ३००० साथी छन् । उहा“ले आफ्ना सन्तानहरुलाई विदेश पढाउन सक्नुहुन्थ्यो तर आफ्ना सन्तानलाई अरु सरहकै समान नजरले हेर्नेहु“दा त्यसो गरेनन् । उनकी २१ वर्षे छोरी रमिता मल्ललाई हालसम्म रमना सेवा समिति ऋषिकेशले नै स्नातक तहसम्म उतीर्ण गराइसकेको छन्  भने अब स्नातकोत्तर पढाउने अभिभारा पनि बोकेको उनले बताए ।  उहा“का १८ वर्षे छोरा नवीन मल्ल कालिकोटबाट प्रवेशिका परीक्षा उतीर्ण गरी अहिले सुर्खेत होराइजन एकेडेमीमा कक्षा ११ मा अध्यनरत छन् । उनले अझैपनि कोपिला भ्यालीलाइ कसरी अगाडी बढाउने भन्ने बारेमा सोचेका छन् । विद्यालयलाई अबका दिनमा उच्च मावि चलाउन सकिन्छ की भन्न्े साच बनाएका छन् मल्लले ।

Read More

पुरानो पार्टी विशेषको पुर्नगठन होइन नयाँ शक्ति अभियान

   मान सिंह ठकुरी

वास्तमा कर्म गरे अवस्य फल प्राप्ति हुन्छ । प्रत्येक मान्छे आफ्नो भाग्य निर्माण गर्ने भाग्य निर्माता एवम आफ्नो भविष्य निर्माता स्वंयम ब्यक्ति आफै हो, भन्ने कुरा बिर्सन हुदैन जस्ले आफ्नो ब्यक्तिगत भाग्य मात्र होइन राष्ट्रकै भाग्य निर्माण गर्ने अभियानका डाःबाबुरामभट्टराइ पट्क पट्क जनताले गरेको परिवर्तनको संघर्ष जहानीय राणाशासन ,राजतन्त्रत्मक शासन प्रणाली संसदीय राजतन्त्र लगायतका शासन प्रणाली वाट देशले समृद्द र सुशासन प्राप्त गर्न सक्नु । समय फेरियो तर समाजका निर्मल सपनामा सजिएको जनताको आकांक्षा फेरी पनि निराशा र असन्तुष्टिको तरेलीमा वहकिरहेको छ ।

नेपाली समाजमा ब्याप्त रहेको वर्गिय,जातिय क्षेत्रीय ,लैगिक भाषिक सास्कृतिक अन्त्य गर्दै समृद्द देश सभ्य समाज सदाचारी र समर्पित शुशासन र सचनात्मक नेपाल र नेपाली वनाउने सपना अझै पुरा भएका छैनान । कुनै पनि शासन प्रणालीले कित जनताले जीवन फेर्ना सक्नु पर्छ कित राज्यको प्रणाली वदल्न सक्नु पर्छ । झन्डै अढाइ सय वर्ष सम्ंम नेपालमा रहेको सामन्त वादी संस्कार संस्कृति र परम्पराकै निरन्तरता दिने पार्टी वा प्रणालीले विकसित हनै पर्ने आजको आवश्यक्ता र बाध्यतालाई सम्वोधन गर्न सक्दैन । अहिलेका राजनितिक दलहरुको अभ्यास पुरानो भइसकेको हुनाले ७० वर्ष अघिको परिवेशमा स्थापित संस्था र संयन्त्रहरु देश र विश्वमा भएका परिवर्तन र विकास अनुसार फेरिनु आवश्यक थियो । तर यसो हुन सकेन । पछिल्लो चरणमा उदायका परिवर्तनका शक्तिहरु पनि कालन्तरमा पुरानै प्रणाली र संरचनामा विलिन हुन पुगेका छन । अहिले नेपालको गति हिनतालाई चिर्नु नेपालको सन्र्दभमा एक प्रगतिशील युगीन र अपरिहार्य बनेको पुरानो विचार बोकेर नयाँ अभियानमा होइन ७० वर्ष पुरानो निरंकुश राज्य प्रणाली बदल्दै लोकतान्त्रिक राजनीतिक परिवर्तन मुलत सम्पन्न भयो । संविधान बाट नयाँ संविधान बनाएपछि राजनीतिक परिवर्तनको एउटा कार्य भार पुरा भएको निष्कर्ष निकाल्दै परन्ततु अगाडि बढेको छ । अत्यान्त पिछडिएको आर्थिक सामाजिक र सास्कृतिक आधारवीच गम्भिर असन्तुलन कायमै छ । तसर्थ नयाँ शक्ति अवको कार्यभार आम नागरिक र राष्ट्रको समृद्दि र विश्व मंचमा प्रभावकारी पहिचान स्थापित गर्नु नै हो । नयाँ राजनीतिक संगठन गति र नेतृत्व चाहिन्छ ,जो काम पुराना राजनीतिक दल तथा नेतृत्व बाट प्राय सम्भव हुदैन,भन्ने कुराको निचोडकमा पुगेको छ, नयाँ शक्ति अभियान । पट्क पटक् प्रयोगात्मक परिक्षणले यो सिद्द भइसकेको छ । पुराना दलहरु खास समयमा खास प्रयोजनका लागि क्रियाशिल थिए ।त्यो समयमा ठिकै काम गरे त्यो समय परिवेश सरहाउँदो थियो । वर्तमान र भविष्यको नेपाली आवश्यक्ता पुरा गर्न सक्ने परिवर्तनको खास विन्दु र ऐतिहासिक आवश्यक्ताले नयाँ शक्तिको माग गरिसकेको स्पष्ट छ । तराईमा हालै भएको आन्दोलनलाई आफ्नै जनताको आन्दोलनका रुपमा बुझ्ने भन्दा पनि आरोपित गर्ने र घोषित–अघोषित राज्य संयन्त्र प्रयोग गर्नु दुखद कुरा हो । सवै खाले आन्दोलनलाई शान्तिपूर्ण पहलकदमी  र सम्बोदनको बाटोबाट समाधान खोज्नमा नयाँ शक्तिको प्रयत्न रहेको छ । आलोचना र जिज्ञासाहरु चौतर्फी नउठेकात होइनान पूर्व पार्टीको निरन्तरता मात्रै हुने होकी भन्ने जिज्ञासा एकातिर अर्को तिर मान्यताहरु छाडेर नयाँ कसरी बन्छ भन्ने चासो नभएको होइन । कुनै पनि सिद्दान्त आविस्कार विज्ञान संगत प्रमाणीत भएको छ भने त्यसलाई छोड्ने वा अँगालने  भन्ने कुरा हुदैन । डार्विनको जीव विकासको माकर््सको द्दान्द्धात्मक भौतिक वादी सिद्दान्त ,न्यूटनको गुरुत्वकर्षणको सिद्दान्त, हाकिन्सको क्वान्टम भौतिक सिद्दान्त लगायत कुनै “वाद” मात्र नभएर विज्ञानद्धारा प्रमाणीत विषयहरु हुन । थुप्रै सिद्धान्त र प्रमाणीत वैज्ञानिक विषयहरुमा नयाँ आविस्कार प्रयोग र निरन्तर विकास गर्दै सक्वृद्दि संग जोडेर लैजानु पर्दछ, भन्ने कुराम नयाँ शक्तिको स्पस्टता रहेको छ ।नयाँ शक्तिको यात्रा र खोजि त्यो हुन पुगेको छ,वाद र विचार के हो भन्ने भन्दा पनि नेपालीको सम्वृद्धि का लागि कुन विचारले नेतृत्व गर्नसक्छ त्यस्को निरन्तर खोजी आजको आवश्यक्ता भन्ने ठानेको छ । देशलाइ स्वाधिनता समृद्धि,सुशासन सदाचार समावेशी र समानुपातिक प्रणाली सहित नयाँ शक्ति निमार्ण अभियानलाई संगठित सुस्पष्ट र निर्दिष्ट गर्नका लागी कार्ययोजना  पत्रहरु तयार भइसकेको छ । नेपालको संविधान २०७२ जारी भए पछि नेपाली जनता नयाँ युगमा प्रवेश गरेको । नयाँ शक्ति स्पष्ट छ ,तिब्र उत्पादनमा र समन्यक साथ समाजवादको निर्माण, दलाल नोकरशाही पुजीवादलाई राष्ट्रिय औद्योगिक पुजीवादले प्रतिस्थापित गर्दैै उत्पादनमा वृद्धि समाजवाद सम्वृदिकालागि काम गर्नु अवको मुख्य राजनितिक दायित्व रहेको छ । राष्ट्रिय औद्योगिक पुँजीबादको जग निर्माण गर्दै समुन्नत समाजबादको रचना गर्नु नेपाली राजनितिमा मुख्य कार्यभार रहेको छ । उत्पादन र उत्पादकत्वको तिब्र बृद्धि गर्दै श्रम समवन्धमा व्यपाक फेरबदल सहित गरिव बेरोजगार महिला दलित, पिछडिएको क्षेत्र जनजाती र मेधेशी समुदायको सांमेलीमा देशलाई समृद्ध बनाउनु आजको लोकतान्त्रिक प्रगतिशील र राजनितिको पहिलो काम हो । समाजमा परिवर्तनका राजनीतिक विचार प्रवृति र कार्यक्रम विच सन्तुलन छैन् । यसको अन्तरविरोध आवश्यकता र मुद्धाहरु फेरिय तर, राजनीतिक ज्ञान नारा आन्दोलनहरु उस्तै छन् । यहि राजनितिक अन्तरद्धन्दको अन्त्यका लागि नयाँ शक्ति आवश्यक देखिएको छ । विशिष्ठ उद्देश्यका निम्ती गठन भएका पार्टीहरु अर्काे परिवेश र उद्देश्यका लागि जस्ताको तस्तै नहुने हुदाँ परिस्थितिमा आएको परिवर्तन सँगै पार्टी संरचनामा पनि परिवर्तन आवश्यक हुन्छ । नयाँ पार्टीमा अस्वीकारको व्यवस्था नेतलाई फिर्ता बोलाउने हक ( राईट टू रिजेक्ट एण्ड राइज टू रिकल) जस्ता नयाँ व्यवस्था विभिन्न आन्दोलनको उच्चतम रुप  माओवादी जनयुद्धको जगमा सम्पन्न २०६२÷०६३ को आन्दोलनले नेपालमा संघिय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको स्थापना गरेर महत्वपूर्ण काम पुरा गर्दै यि सबै आन्दोलनहरु आशतित रुपमा सफल हुन नसकेको विगतका राजनीतिक उपलब्धीलाई कसंस्थागत गर्ने कुरा पनि विगतमा दलहरु कमजोर रहे । अवको यात्रा राष्ट्रिय समृद्धि आत्मनिर्भता बाट समाजबादी लोकतन्त्रलाई अझ सुदृढ र संस्थागत गर्नु नै नयाँ शक्ति मुलभुत लक्ष्य हो । जीवन र जगतमा प्रयोग हुने सिद्धान्तहरु तथ्य सहितको आलोचना र प्रमाणित विषयहरुको विकास गर्ने युगमा नयाँ अवसर बनेर आएको छ । यो अभियान पुरानो पार्टी विशेषको पुर्नगठन होइन् । नितान्त नयाँ वैकल्पिक धार सहितको नव निर्माण हो । नयाँ शक्ति जिज्ञाशा, छलफल र बहश बाट अगाडी बढ्ने, एमाओवादी छलफल होइन् एमालेसँग कार्यगत एकता गर्दै अगाडी बढ्ने फरक यही देखिएको छ ।
नयाँ शक्ति बहशलाई केन्द्र देखि गाँउ सम्म पु¥याई पार्टी निर्माणको देश व्यापी नविन र व्यवस्थित आधार तयार पार्ने समन्वय समितिको सचिवालयको रुपमा केन्द्र, प्रदेश, जिल्ला र नगर तथा गाँउ सम्म सम्पर्क कार्यालय स्थापित गर्ने बाटो स्पष्ट देखिएको छ । नयाँ शक्ति अभियानमा डा. बाबुराम भट्टराईले त्यसै आफ्नो समयलाई खर्च गरेका छैनन् । अब्दुल्ले भने–‘ झैं सपना त्यो होइन, जून निद्रामा देखिन्छ, सपना त्यो हो, जसले तिमीलाई निदाँउन दिदैन् ।’ प्रशिद्ध बैज्ञानिकले भने जस्तै त्यो सपनाले डा. बाबुरामलाई कयौं रात जागराम बसाएको थयो । बाबुरामको कुरा मात्रै होइन् कार्य पनि हेर्न सकिन्छ । लक्ष्मी र सरस्वती सँगै नबसेझैँ सतय सत्ता अवसरसँगै बस्दैनन् भन्ने थाहा भएपनि तिनीहरुलाई सँगै राख्ने नयाँ घरको खोजीको यात्रामा दश देखि एक लाख अभियान्ता सदस्यको तयारीमा पुगि सकेका छन् नयाँ शक्ति निर्माण अभियानका पूर्व प्रधानमन्त्री डा.बाबुराम भट्टराई ।
    ‘म नयाँ शक्ति, बनौं सबै नयाँ शक्ति’
ब्लगमा अपलोड गरिएको लेख २०७२/१०/११ गतेको काँक्रेविहार दैनिकमा प्रकाशित गरिएको छ ।
डिलप्रसाद शर्मा (संवाददाता) काँक्रेविहार दैनिक सुर्खेत । 

Read More

एकै दिन बीस कार्यालयका एक्चालिस कर्मचारी अनुपस्थित

सरकारी कानुनको यसरी धज्जी उडाउँछन् कर्मचारी

सुर्खेत, ५ माघ ।
           

                राष्ट्रिय सर्तकता केन्द्रका उप–सचिव शेरबहादुर ढुङगाना मंगलबार दिउँसो सुटुक्क मालपोत कार्यालय पुगे । सेवाग्राही झै कालो झोला बोकेर लेखनदासहरु भएतिर गए उनी । लेखनदासहरुले उनलाई देखेका मात्र के थिए, उनको काम गरिदिन्छौ भन्दै चार पाँच जनाले ताना तान गर्न थाले ।
कार्यालय हाताभित्र अफिस जमाएर बसेका लेखनदाससँग उनले आफू जग्गा पास गर्न आएको र त्यसका लागि रजिष्टेशन गर्न लेखनदासको दर कति रुपैयाँ लाग्ने हो भनि सोधे । कोहिले ७ सय भने त कोहिले ७ सय ७० रुपैया लाग्ने र उक्त रकमको २० प्रतिशत कार्यालयको कम्प्यूटर शाखामा भद्र सहमति अनुसार बुझाउनु पर्ने बताए ।
त्यति सुनेका उनी म केहि बेरमा आउँछु है भन्दै मालपोत अधिकृत काशीराम खत्रीको कार्यकक्ष तिर लागे । अधिकांश कोठामा कर्मचारी नदेखेका उनले अधिकृत खत्रीलाई सोधिहाले तपाईका कर्मचारी कहाँ छन् ? जवाफमा खत्रीले भने खाजा खान गएका होलान । खाजा खाने समय कति बेला हो भनि सोधेको प्रश्नमा खत्रीले २ देखि ३ बजे हो भन्ने जवाफ दिए । उप–सचिव ढुङगाना कार्यालय प्रमुखलाई नै खाजा खाने समय थाहा नभएको देखेर एक छिन् दङग परे । खत्रीलाई १ देखि २ बजेको समयमा आलोपालो गरि खाजा खान जानुपर्ने सरकारी नियम भएको ढुङगानाले जानकारी गराए ।
त्यसपछि उनी मालपोतसँगै जोडिएको नापी कार्यालयमा पुगे । सरासर नापी अधिकृत धर्मराज ओझाको कार्यकक्षमा पुग्दा ओझालाई सरकारी पोशाकमा नदेख्दा केहिबेर सरकारी पोशाकको महत्वबारे उनले प्रष्ट्याए । ओझाले आफू भर्खरै फिल्डबाट आएकाले पोशाक नलगाएको मात्रै के भनेका थिए, उप–सचिव ढुङगानाले उनको झाको झारिहाले । र, भने सरकारी कर्मचारीले फिल्ड जादा पोशाक लगाउनु नपर्ने कहाँ लेखेको छ ? त्यसो भए म पनि अहिले फिल्डकै काममा छु के मैले पनि पोशाक नलगाएर अनुगमन गरु ? उनले त्यति के भनेका थिए, ओझा अक्क न बक्क भए । दिनभरजसो सरकारी कार्यालयमा पत्रकारहरुसँगै अनुगमनमा हिडेका उनले हरेक कार्यालयका कर्मचारीलाई निजामति कर्मचारीले पालना गर्नु पर्ने आचारण मात्रै सुनाएनन् धेरै कर्मचारीलाई जनताको काममा सहज र सर्तक हुन सुझाव समेत दिए । सामान्यतया सरकारी अनुगमन गर्ने तरिका कर्मकाण्डिय र फितलो हुने गरेको व्यापक गुनासो सुनिने गरेका बेला सतर्कता केन्द्रका उप सचिवको यो अनुगमन गर्ने शैलीले यहाँ कर्मचारीको चेत खुलेको जस्तो देखिन्थ्यो ।
राष्ट्रिय सतर्कता केन्द्र र जिल्ला प्रशासन कार्यालयले मंगलबार सुर्खेतका सरकारी कार्यालयमा गरेको आकस्मिक अनुगमनमा २० कार्यालयका ४१ जना कर्मचारी अनुपस्थित भेटिए । अधिकाशं क्षेत्रीय कार्यालयका प्रमुखहरुहरु कार्यालयमा अनुपस्थित थिए । क्षेत्रीय कार्यालयमा मात्र होइन दैनिक जसो सेवाग्राहीको अत्याधिक चाप हुने जिल्लाका अन्य सरकारी कार्यालयका त प्रमुख र अधिकृतहरु नै उपस्थित नभएको पाइयो । कार्यालयमा उपस्थित भएका कर्मचारीहरुले पनि कतिले कार्यालय समय पालना नगरेको, तोकिएको पोशाक नलगाएको, हाजिरी खाता अनियमित देखिएको तथ्य पनि सार्वजनिक भएको छ । काज स्वीकृत नगराई काजमा जाने, कार्यालयको काम भनेर बाहिर जाने तर निजी काम र मोजमस्तीमा पनि रमाउने कर्मचारी भेटिने गरेको पाइएको छ ।
राष्ट्रिय सतर्कता केन्द्रका उप–सचिव शेरबहादुर ढुङगानाले अनुगमनका क्रममा सरकारी कार्यालयका कर्मचारीले चरम लापरबाहि गरेको पाइएको बताए । उप–सचिव ढुङगानाले भने–‘यसले कर्मचारीमा बढ्दो मनोमानी र गैरजिम्मेवारी प्रष्ट भएको छ ।’ उनले थपे–‘सरकारी कर्मचारीले दिने सेवाको प्रभावकारिता पनि छर्लङ्ग भएको छ । यो नियतको भ्रष्टाचार हो ।’ कतिपय कार्यालय प्रमुखहरु महिनामा २० दिनसम्म काज बस्ने गरेको पनि पाइएको छ । सरकारी नियम अनुसार एक दिन काज बस्दा कर्मचारीले तह अनुसार २ हजारदेखि १२ सय रुपैयाँसम्म भत्ता पाउने भएकाले पनि अनावश्यक काजमा बस्ने गरेको स्वयम कर्मचारीहरु नै बताउँछन् । यसरी काजको दुरुपयोग गरि सरकारी कानुनको धज्जी उडाउँने कर्मचारी खरिदारदेखि उप–सचिवसम्मका छन् ।
‘काजमा बस्दा कुन ठाउँ कति दिनसम्म र के काममा गएको हो प्रष्ट खुलाउनु पर्ने सरकारी प्रावधान भएपनि काजमा जादा त्यस्तो कुनै कुरा खुलाउने गरेको पाइएन यसो गर्न नियमले दिदैन’ उप सचिव ढुङगानाले भने । सरकारी कार्यालयका कुनै पनि कागजमा टिपेक्स लगाउने नपाइने भएपनि अधिकांशले टिपेक्स लगाएर हाजिर मिलाउने गरेको पाइएको पनि उनले बताए । कार्यालय समयमा अनुपस्थित हुने र तोकिएको पोशाक नलगाउने कर्मचारीलाई कारबाहिका लागि माथिल्लो निकायमा पत्राचार गर्ने उनले बताए । कर्मचारीले आफ्नो कर्तव्यबोधका साथ नागरिकले तिरेको करबाट तलब लिएर सेवामा खटिएको जिम्मेवारी इमान्दार भएर निर्वाह गर्नु पर्ने उप–सचिव ढुङगानाले बताए ।

Read More

सरकारी कर्मचारीको मनोमानी

सार्वजनिक विदामा पनि काज मिलाउदै भत्ता खादै

क्षेत्रीय निर्देशक नै वर्षमा ५४ दिन मात्रै हाजिर

    सुर्खेत, ७ माघ ।

  

राष्ट्रिय सतर्कता केन्द्रले बिहिबार सुर्खेतका सरकारी कार्यालयमा गरेको छड्के अनुगमनमको क्रममा मध्यपश्चिमाञ्चल सडक निर्देशनालयका निर्देशक मुक्ति गौतमले निजामति कर्मचारी दिवस र तीजको दिनमा समेत काजमा बसेर भत्ता खाएको भेटिएको छ । ‘हाजिरीमा सार्वजनिक विदाका दिनमा पनि काज लेखिएको छ । काज मिलाएर भत्ता खानकै लागि यस्तो गरिएको हो ।’ सर्तकता केन्द्रका उप–सचिव शेरबहादुर ढुंगानाले भने– २०७२ साल वैशाखदेखि माघ ७ गतेसम्म गौतम १ सय ९२ दिन काजमा वसेको उनको हाजिर खाताले बताउँछ ।’
उप–सचिव ढुगानाका अनुसार क्षेत्रीय निर्देशक गौतमले काजमा वस्दा प्रतिदिन २ हजार रुपैयाको दरले १ सय ९२ दिनको ३ लाख ८४ हजार रुपैयाँ भत्ता मात्रै वुभ्mन पाउने गरि काज मिलाएका छन् । निर्देशक गौतमको हाजिरी हेर्दा वैशाखमा साढे पाचँ दिन, जेठमा छ दिन, असारमा १४ दिन, साउनमा एक दिन, भदौमा सात दिन, असोजमा दुई दिन, कार्तिकमा चार दिन, मंसिरमा साढे सात दिन,  पुसमा साढे पाचँ दिन र माघ महिनाको सात गते (हिजो) सम्म उनी काजमै रहेको देखिएको छ ।
सतर्कता केन्द्रको टोलीले त्यहाँका अन्य कर्मचारीलाई निर्देशक काजमा बसेको पत्र देखाउन भन्दा कर्मचारीले पत्र नभेटिएको बताए । मध्यपश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय सडक निर्देशनालयको हाजिरी चेक गर्दा निर्देशक मुक्ति गौतम वर्षमा ५४ दिन मात्रै हाजिर भएको पाइएको हो । हाजिरमा सन्चित विरामी विदा ३ सय दिन देखिएकाले उनको जागिर कम्तिमा २५ बर्ष कटेको हुनुपर्ने ढुंगानाले बताए । यस्तो लापरवाही सार्वजनिक सेवामा आफुले ४० वर्ष काम गर्दा कतै नभेटेको उप–सचिव ढुंगानाले बताए । उनले भने–‘यस्तो लापरवाहि देखेको यो मेरो पहिलो अनुभव हो, यहाँ जे देखे विचित्रको लाग्यो ।’ अनुगमनका क्रममा सुर्खेतमा रहेका क्षेत्रीय कार्यालयका अधिकाश प्रमुखहरु महिनामा मुस्किलले १० दिन मात्रै कार्यालयमा हाजिर हुने गरेको तथ्य पनि बाहिर आएको छ । क्षेत्रीय प्रमुखहरु भत्ताका लागि अधिकाश समय काजमा वस्ने गरेको, तल्लो तहका कर्मचारी जानुपर्ने गोष्ठीमा पनि आफै जाने गरेको, सार्वजनिक विदाका दिन पनि काज वसेर भत्ता खाने गरेको भेटिएको छ । यस्तो अनियमितता गर्नेमा खरिदारदेखि सह–सचिवसम्मका कर्मचारी रहेको सतर्कता केन्द्रका उप–सचिव ढुंगानाले बताए ।
क्षेत्रीय कार्यालयहरुमा यतिसम्मको लापरवाही देखिएको छ कि निर्देशकवाट निमित्त सर्दै आठ जनासम्म पुगेका छन् ।  यस्तो लापरवाही हुने कार्यालयमा वन निर्देशनालय पहिलो देखिएको छ । वन निर्देशक वावुराम भण्डारीले उप–सचिव अनिरुद्ध ठाकुर, अनिरुद्धले प्रल्लादप्रसाद धिताल, धितालले कम्प्यूटर अधिकृत कृष्णदेव गिरी,  गिरीले सहायक वन अधिकृत हरिवंश न्यौपाने, न्यौपानेले रेन्जर दिगम्वर झा, झाले रेन्जर एजान अहमत अन्सारी र अन्सारीले रेन्जर संजीव सुवेदीलाई  निमित्त  दिएर अफिस नआउने गरेको पाइएको सर्तकता केन्द्रका उप–सचिव ढुंगानाले जानकारी दिए । केन्द्रले अनुगमन गरेका क्षेत्रीय पशु सेवा निर्देशनालय, शहरी विकास तथा भवन निर्माण डिभिजन कार्यालय, डिभिजन सडक कार्यालय, क्षेत्रीय सिचाई, क्षेत्रीय शिक्षा निर्देशनालय, नेपाल विद्युत प्राधिकरण लगायतका कार्यालयमा पनि समयमै कर्मचारी कार्यालय नआउने गरेकोे, तोकिएको पोशाक नलगाएको, कर्मचारी परिचय पत्र बोक्ने नगरेको पाइएको छ । कार्यालयमा उपस्थित भएका कर्मचारीहरुले पनि कतिले कार्यालय समय पालना नगरेको, हाजिरी खाता अनियमित देखिएको तथ्य पनि सार्वजनिक भएको छ । काज स्वीकृत नगराई काजमा जाने, कार्यालयको काम भनेर बाहिर जाने तर निजी काम र मोजमस्तीमा रमाउने कर्मचारीको संख्या पनि अत्याधिक रहेको पाइएको छ । सरकारी काममा अनियमितता गर्ने कर्मचारीलाई कारबाहिका लागि माथिल्लो निकायमा पत्राचार गर्ने उप–सचिव ढुंगानाले बताए । राष्ट्रिय सतर्कता केन्द्र र जिल्ला प्रशासन कार्यालयले मंगलबार सुर्खेतका सरकारी कार्यालयमा गरेको आकस्मिक अनुगमनमा २० कार्यालयका ४१ जना कर्मचारी अनुपस्थित भेटिएका थिए । अधिकाशं क्षेत्रीय कार्यालयका प्रमुखहरुहरु कार्यालयमा अनुपस्थित थिए । क्षेत्रीय कार्यालयमा मात्र होइन दैनिक जसो सेवाग्राहीको अत्याधिक चाप हुने जिल्लाका अन्य सरकारी कार्यालयका कर्मचारीहरु पनि उपस्थित नभएको पाइएको थियो ।

Read More

बाबियोको डोरीले फेरियो दैनिकी

कपिलवस्तुको शिवराज नगरपालिका वनकसबासाका सुकुम्वासीले बाबियोलाई आफ्नो मुख्य आयस्रोत बनाएका छन् । उनीहरूले बाबियोबाट डोरी बनाउने तालिम लिएपछि डोरी बनाएर बेच्ने कला र सीपलाई आयआर्जनको राम्रो स्रोत बनाएका हुन् । महेन्द्र राजमार्गको जङ्गल छेउमा विगत २० वर्षदेखि बस्दै आएका ४५ घर सुकुम्वासीलाई बाबियोको डोरी बनाउने व्यावसायिक तालिम दिएपछि उनीहरू दैनिक रुपमा घर व्यवहारका लागि चाहिने रकम डोरी बेचेर कमाउने गरेका छन् ।

विपन्न र गरिब समुदायलाई उनीहरूको क्षमता र ज्ञानले भ्याउन सक्ने सीप र कला दिए जीविकोपार्जनमा सहयोग पुग्ने तथ्यलाई ध्यानमा राखेर स्थानीयस्तरमा प्रशस्त पाइने बाबियोबाट डोरी बनाउने सीप र उपकरण युएनडिपीको लघु उद्यम विकास कार्यक्रमले जुटाइदिएको हो ।

राजमार्ग वरपरका ३५ घर सुकुम्वासी अहिले डोरी बनाइ बिक्री गर्ने जागृति लघु उद्यमी समूहमा आवद्ध भइ दैनिक काम गरिरहेका छन् । डोरी बनाउनका लागि १५ वटा मेसिन र सीप दिई सहयोग पुर्‍याएइको छ । लघु उद्यम विकास कार्यक्रमले समूहका सदस्यहरू पालैपालो गरेर काम बाँडेका छन् । कोही बाबियो काट्न गएका बेला कोही डोरी बनाउने काम गर्दछन् भने कोही बनाएको डोरीलाई मुठा बनाउँछन् ।

पाँच समूहले बेच्छन् डोरी

यता पाँचजनाको समूह स्थानीय बजारमा डोरी लगेर बिक्री गर्ने काममा लागेका छन् । ‘बजारमा डोरीको अत्यधिक माग रहेकाले बिक्री गर्दा कुरेर बस्नु पर्ने अवस्था सिर्जना नभएको सकुम्वासी गीरबहादुर बस्नेत बताए । यो पेशाबाट राम्रो आय गरी आफू सन्तुष्ट भएको उनले बताए । राम्ररी काम गरे दिन दैनिक चारपाँच सय रुपैयाँसम्मको कमाई हुने हुँदा चारजनाको परिवार सञ्चालन गर्न सजिलो भएको स्थानीय हीरामाया घर्तीले बताइन । अहिले बनकसवासाबासीले बाबियोको डोरी नेपालको विभिन्न जिल्ला र छिमेकी मुलुक भारतमा समेत बिक्री गर्दै आएका छन ।

बाबियो जङ्गलमा मंसिरदेखि जेठसम्म पाइने हुँदा डोरी बनाउने काम वर्षमा सात महिना हुने गर्दछ । बाबियोको डोरी खाट बुन्न, घर छाउन र अन्य घरेलु काममा उपयोग आउँछ । यसअघि उनीहरू काठ, दाउरा बिक्री र दैनिक मजदुरी गरी जीविकोपार्जन गदै आएका थिए ।
(अनलाइन खवर बाट साभार गरिएको ।)

Read More

इन्धन अभावको वहानामा वन फडानी बढ्यो

तस्विर गुगलबाट साभार गरिएको हो ।

डिलप्रसाद शर्मा
सुर्खेत, १९ पौष ।
अघोषित नाकाबन्दी र तराई मधेशमा जारी आन्दोलनका कारण इन्धन अभाव झेलिरहेका सर्वसाधारणहरु दाउराको जोहो गर्न सामुदायिक वनमा छिर्न थालेका छन् । दाउरा लिन जानेमा उपभोक्ता समितिभन्दा बाहिरका सर्वसाधारण बढी रहेकाले वन फडानी बढ्न थालेको हो । खाना पकाउने ग्यासको विकल्पका रूपमा बजार क्षेत्रका उपभोक्ताहरु सामुदायिक वनमा दाउरा लिन जान थालेपछि वन फडानी बढेको छ । ग्यासको प्रयोग गर्दै आएका बजारका उपभोक्ताले ग्यास पाउन छाडेपछि खाना पकाउने विकल्पको रूपमा दाउरा खोज्दै सामुदायिक वनमा पस्न थालेका छन् ।
यसरी सर्वसाधारणहरु जथाभावी वनमा दाउरा काट्न थालेपछि फडानी बढेको छ । कुहिन लागेका र नदिको छेऊछाउमा दविएर रहेका दाउरालाई संकलन गरि विक्रि वितरण गर्न जिल्ला वन कार्यालयले अनुमति दिएपनि सर्वसाधारणले मनोमानि रुपमा दाउरा संकलन गरि विक्रि वितरण गर्दै आएको पाइएको छ ।  वन फडानी रोक्नका लागि जिल्ला वन कार्यालयले सामुदायिक वन उपभोक्ता समितिसँग अन्तरक्रिया, छलफल गरिरहेको जिल्ला वन अधिकृत हेमराज विष्टले जानकारी दिए । वन संरक्षणका लागि सशस्त्र वन रक्षक परिचालन गरेर संरक्षणका लागि अभियान चलाइएको उनले बताए । ‘साँझ बिहान चुल्हो तताउने जोहो गर्न सर्वसाधारण उपभोक्ता दाउरा खोज्न वन छिरेका छन्, तिनमा उपभोक्ता समूह बाहिरका व्यक्ति पनि छन्,’ अधिकृत विष्टले भने । सुकेका हाँगा, भाँचिएका रूख ल्याउने गरेपनि ठूला रूख ढालेरको आफूलाई जानकारीमा नभएको उनले बताए । कार्यालयका अनुसार जिल्लामा चार सय सामुदायिक वन रहेका छन् ।
ग्रामिण क्षेत्रका सर्वसाधारणले आफुखुसि वनमा पस्ने र दाउरा विक्रि वितरण गर्ने गरेका छन् । यसरी वनबाट ल्याइएका दाउरा छिन्चु र गिरीघाँट आसपासको क्षेत्रका सर्वसाधारणले सडक छेउछाउमा विक्रि वितरण गर्ने गरेको पाइन्छ । ती स्थानहरुबाट वीरेन्द्रनगर भित्रिने गाडीहरुमा दाउरा ल्याउने गरिएको छ । वन अधिकृत विष्टका अनुसार सामुदायिक वनमा हतियारसहित छिर्नु अवैध हो । यसरी सामुदायिक वनबाट दाउरा काटेर विक्रि वितरण गर्ने कतिपयलाई भने कारबाही समेत गरेको अधिकृत विष्टको भनाई छ । ग्यास अभावले उपभोक्ताको चुलो नबलेको समयमा सडक किनारामा बिक्रीका लागि राखिएका दाउरा समातिय पनि दाउरा सिल गर्न नसकिएको उनले बताए । यसरी ग्रामिण क्षेत्रबाट ल्याइएका दाउरा नगरक्षेत्रमा पनि बिक्री वितरण हुँदै आएको छ । जिल्ला वन कार्यालयले सर्वसाधरणका लागि भनेर सहुलियत दरमा दाउरा वितरण गरेपनि वन कार्यालयले बाँडेको दाउरा लिने भन्दा वनमा दाउरा खोज्न जाने बढी छन् । अधिकृत विष्टले भने–‘सामुदायिक वनमा मनोमानी रुपमा दाउरा काट्नेलाई कारबाही गरेका छौं, कोहीलाई सम्झाई बुझाई छोडिएको छ ।’ वन कार्यालयले इन्धन संकटमा सर्वसाधारणलाई दाउरा दिएर सहयोग गर्न वन उपभोक्ता समितिहरुलाई  आग्रह गरिएको बताए । यसैगरी वन क्षेत्रमा अतिक्रमण पनि बढ्दै गएको छ । जिल्ला वन कार्यालयको तथ्यांक अनुसार जिल्लाका विभिन्न १४ स्थानमा बाढी पहिरो प्रभावितहरुले ५ दशमलव ४ हेक्टर क्षेत्रफल अतिक्रमण गरेका छन् भने भूमिहिनहरुले ४२ स्थानमा तीन सय ७४ दशमलव ४, विभिन्न संघ–संस्थाहरुले १३ ठाउँमा ११ दशमलव २ हेक्टर र अन्यले २ सय ७८ दशमलव ५ हेक्टर क्षेत्रफलमा अतिक्रमण गरी बसेका छन् । यता स्थानीय बासिन्दाले वन फँडानी बढेपछि नियन्त्रणका लागि सरोकारवाला निकायले ध्यान नदिएको गुनासो गरेका छन् ।

Read More

सैनिक आवासीय महाविद्यालय दिनभर तनावग्रत

 शिक्षकमाथि विद्यार्थीको आक्रमण

घटना गुपचुप राख्न खोजियो

पत्रकारमाथी कर्णेलको दुव्र्यवहार

क्यामेरा खोस्न पत्रकारलाई हातपात गर्दै कर्णेल शिवप्रताप कार्की  ।

डिलप्रसाद शर्मा
सुर्खेत, १९ पौष ।
सैनिक आवासीय महाविद्यालय मगंलगढी आइतबार दिनभर तनावग्रत बन्यो ।  विद्यालयमा कक्षा दशमा पढ्ने विद्यार्थीहरुले शिक्षकमाथि हातपात र विद्यालय तोडफोड गरेपछि विद्यालय तनावग्रस्त भएको हो ।
विद्यार्थीहरुले लागुपदार्थ प्रयोग गरी बारम्बार शिक्षकहरुलाई धम्काउने गरेपछि गत शुक्रबार शिक्षकहरुले विद्यालय प्रशासन समक्ष पाँच जना विद्यार्थीलाई कारबाहि गर्न माग गरेका थिए । तर, विद्यालय प्रशासनले शिक्षकहरुको माग प्रति व्यवास्था ग¥यो । आफूलाई कारबाहि गर्न सिफारिस गरेको थाहा पाएपछि हिजो दिउँसो १५ जना विद्यार्थीको समुहले शिक्षकहरुमाथि लाठी र ढुंगामुढा प्रहार गरे । विद्यार्थीको आक्रमणबाट पाँच जना शिक्षक घाइते भएका छन् । विद्यार्थीहरुले विद्यालयको प्रशासन कक्षका झ्याल ढोकामा समेत तोडफोड गरेका छन् । उनीहरुले ढुंगा, इटाले जहाँ पायो त्यही हिर्काउन थालेपछि शिक्षकहरुको भागाभाग भएको थियो । विद्यार्थीहरुको अवरोधका कारण कक्षा ४ देखि ९ सम्मको दोश्रो त्रैमासिक परीक्षा समेत अवरुद्ध भएको बताइएको छ । स्रोतका अनुसार विद्यालयमा शुरक्षाका लागि बसेका केहि सैनिकहरु पनि घाइते छन् । शिक्षकहरुका अनुसार होस्टेल बस्ने कक्षा दशका ७२ जना विद्यार्थी मध्ये केहिले मादक पदार्थ र गाजाँ चरेस जस्ता लागुपदार्थ सेवन गर्ने गरेका छन् । तोडफोड र आक्रमण गर्ने विद्यार्थी मध्येका अगुवा मेजरको साथीको छोरा भएकाले साथीको छोरालाई मेजरले कारबाही गर्न नचाहेकाले विद्यार्थीहरुको मनोबल बढीे यसरी तोडफोड र हातपात गरेको एक शिक्षकले नाम नखुलाउने सर्तमा बताए । उनले भने यो घटना मेजर र प्रशासनको लापरवाहिले भएको हो । घटना लगतै त्यहाँ पुगेका अभिभावकहरुलाई सेनाले विद्यार्थीलाई भेट्न नदिदा अभिभावकहरु आक्रोशित थिए । कसरी घटना भयो र विद्यार्थीको अवस्था के छ भन्ने आफूहरुलाई जानकारी नदिएको भन्दै अभिभावकहरु साझँ अबेरसम्म विद्यालयको गेटमा बसिरहेका थिए । विद्यालयमा यस अघि पनि पटक पटक यस्ता घटना भएका तर, गुपचुप राख्ने गरिएको अभिभावकहरुले बताएका छन् । त्यहाँ पुगेको एक जना अभिभावकले सैनिकले आवासीय सुविधा दिएर राखेका विद्याथीले नै यसो गर्नु विद्यालय प्रशासनको लापरबाहि भएको बताए । उनले भने –‘सन्तानको भविष्य राम्रो होस् भनि हामीले महँगो शुल्क तिरेर होस्टेल राखेका हौं छोराछोरी विग्रेलान भनेर होइन् ।’ अभिभावकहरुका अनुसार विद्यालय प्रशासनले एउटा विद्यार्थीले गल्ति गर्दा सबैलाई यातना दिने र बढी दवाबमा राख्ने गरेकाले विद्यार्थीहरुले शिक्षकमाथि आक्रमण गरेका हुन् । घटना कसरी भयो भन्नेबारे सेनाले सुचना दिन मानेको छैन । शिक्षकहरुले पढाउने वातारण नबन्दासम्म विद्यालय नजाने बताएका छन् ।
घटनाबारे समाचार संकलन गर्न विद्यालय बाहिर पुगेका पत्रकारमाथि नेपाली सेनाले दुव्र्यवहार  गरेको छ । घटनाबारे बुझ्न खोज्दा सेनाका उच्च तह कै व्यक्तिले दुव्र्यवहार गरेका हुन् । नेपाली सेनाका राजदल गणमा कार्यरत कर्णेल शिवप्रताप कार्कीले पत्रकारका क्यामेरा खोस्नुका साथै अपशब्द प्रयोग गर्दै हातपात गरेका हुन् । विद्यालयमा केहि नभएको भन्दै गेटमा बसिरहेका अभिभावकहरुलाई समेत उनले किन आएको भनि थर्काएका थिए । कर्णेल कार्कीले एक जना पत्रकारलाई फोटो खिचिस् भने जानेको छु भन्दै हातपात गर्नुका साथै क्यामेरामा भएको फोटो समेत मेटाउन लगाएका थिए ।

दुव्र्यवहारप्रति ध्यानाकषर्ण
सुर्खेत, १९ पौष । समाचार संकलनका क्रममा सैनिक आवासीय महाविद्यालय मंगलगढी पुगेका स्थानीय सञ्चारकर्मीहरुमाथि नेपाली सेनाका कर्णेल शिवप्रताप कार्कीबाट भएको दुव्र्यवहारप्रति पत्रकारहरुका पेसागत संघ–संगठनहरुले गम्भिर ध्यानाकर्षण भएको बताएका छन् । आईतबार प्रेस चौतारी, प्रेस युनियन, क्रान्तिकारी पत्रकार संघ र प्रगतिशिल पत्रकार संघले संयुक्त विज्ञप्ति मार्फत ध्यानाकर्षण भएको जनाएका छन् । विज्ञप्तिमा भनिएको छ–‘कर्णेलको व्यवहारले स्वतन्त्र रुपमा समाचार संकलन गर्न पाउने पत्रकारहरुको प्रेस स्वतन्त्रतामाथि ठाडो हस्तक्षेप भएको छ ।’ साथै विज्ञप्तिमा समाचार संकलनका लागि गएका पत्रकारमाथि भएको अमानवीय व्यवहार भएको उक्त घटनाको तत्काल छानविन गरी दोषिलाई कारवाही गर्न जोडदार माग गरिएको छ । महाविद्यालयभित्र विद्यार्थीले शिक्षकमाथि आक्रमण गरेको घटनाको समाचार संकलनका लागि त्यहाँ पुगेका पत्रकारहरु ईश्वर अधिकारी, सुदिप पुरी, सुशील खड्का, र कृष्ण आचार्यमाथि कर्णेल कार्कीले अपशब्द प्रयोग गर्दै हातपात गर्नुका साथै क्यामेरा खोसेका थिए । 

Read More

सरकार परिवर्तनको पक्षमा छैन : सुजाता

डिलप्रसाद शर्मा
सुर्खेत, १८ पौष ।
 

नेपाली काँग्रेस नेतृ सुजाता कोइरालाले केपी ओली नेतृत्वको सरकारले जनतालाई राहत प्रदान गर्ने कोशिस गरिरहेकाले आफू तत्काल सरकार परिवर्तनको पक्षमा नरहेको बताएकी छन् । केहि शिर्ष नेताहरुले सरकारले काम गर्न नसकेको भन्दै सरकारको आलोचना गरे पनि आफू भने तत्काल सरकार परिवर्तनको पक्षमा नरहेको उनले बताइन् । नयाँ संविधान जारी भएयता तराई मधेशमा चलिरहेको आन्दोलन र नाकाबन्दीका कारण देश अब्ठ्यारो पस्थितीमा भएका बेला वर्तमान सरकारलाई काम गर्न समस्या भएको भन्दै उनले अहिले नै सरकारको विकल्प खोज्न आवश्यक नभएको बताइन् । आफ्नो पार्टी सरकारमा सहभागि नभपनि वर्तमान सरकारलाई काँग्रेसले सहयोग गरिरहेको उनले बताइन् । पार्टीहरु बिचको मेलमिलाप र एकता तोड्ने र नेपाली नेताहरुलाई लडाउने ग्राइन्डीजाईन भइरहेको भन्दै नेतृ कोइरालाले नेपाली नेताहरु सचेत हुनुपर्ने बताइन् । उनले भनिन्–‘अहिले सरकार ढाल्ने खेलमा लाग्नु भन्दा पनि मेलमिलाप र सहकार्यबाट मुलुका समस्या समाधानमा लाग्नु पर्छ ।’ नाकाबन्दी र भुकम्पका कारण संकटमा फसेको मुलुकलाई उकास्नका लागि सबै दलहरुबीच एकता र सहकार्य हुनुपर्ने उनको  भनाइ थियो । नेपाल प्रेस युनियन सुर्खेतले शनिवार वीरेन्द्रनगरमा आयोजना गरेको पत्रकार सम्मेलनमा नेतृ कोइरालाले अब काँग्रेसको नेतृत्व युवा पुस्तामा जाने बताइन् । ‘अब कांग्रेसको नेतृत्व आउँदो १३ औं महाधिवेशनबाट युवा पुस्तालाई हस्तान्तरण गर्नुपर्छ ।’ कोइरालाले भनिन् । उनले आफू पनि नेतृत्वको स्वभाविक आकांक्षि भएको बताइन् । तपाईले सभापतिमा उम्मेदवारी दिने हो ? भन्ने पत्रकारहरुको प्रश्नमा उनले आफू उम्मेदवारी दिने तयारीमा रहेको बताइन् । नेता कार्यकर्ताहरुबाट सभापतिका लागि उम्मेदवारी दिन दवाब आएको भन्दै उनले आफूले कार्यकर्ताको भावना अनुसार नै निर्णय गर्ने बताइन् । ६०–४० भागवण्डाको आधारमा नेतृत्व छनौट गर्ने परिपाटीका कारण काँग्रेस गतिशील हुन नसकेको नेतृ कोइरालाले दाबी गरिन् । उनले पाटीहरुमा गुटहरु हुनु स्वभाविक भएपनि बिचारहरु नै फरक–फरक भएका कारण काँगेसमा समस्या भएको बताइन् । उनले अबको महाधिवेशनबाट काँग्रेसको नेतृत्व युवा पुस्तामा जाने र त्यसले पार्टीलाई मजबुत बनाउने विश्वास समेत व्यक्त गरिन् । नेपाली काँग्रेस केन्द्रीय सदस्य एवम सांसद समेत रहेकी नेतृ कोइराला पार्टीको काममा दैलेख जाने क्रममा शनिबार वीरेन्द्रनगर आएकी थिइन् ।

Read More